چرا خشکی دهان، تشنگی و ادرار زیاد اتفاق می‌افتد؟

در همه‌ی افراد، خشکی دهان ممکن است رخ دهد، که نشان از تغییراتی در بدن است. این اتفاق نشان می‌دهد که تولید بزاق به مقدار کافی صورت نمی‌گیرد. در این مقاله، به دلایل خشکی دهان و تشنگی و ادرار زیاد می‌پردازیم.

بزاق در بدن چگونه کار می‌کند؟
وقتی بزاق کافی تولید نمی‌شود، خشکی دهان ایجاد می‌شود. بزاق وظایف مهمی در دهان انجام می‌دهد:

1. خیس کردن و نرم کردن غذاها
2. مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌ها
3. کمک به بلعیدن آسان غذاها
4. حفظ محیط دهانی سالم
5. محافظت از دندان‌ها در برابر پوسیدگی

بدون بزاق کافی، احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی بالا می‌رود.

علائم مرتبط با خشکی دهان
وقتی که بزاق به مقدار کافی تولید نمی‌شود، بدن دچار نقصان در محافظت می‌شود و علائم زیر ممکن است ایجاد شود:

1. تشنگی
2. احساس چسبندگی در زبان، لثه و دهان
3. بوی بد دهان
4. ظهور ترک‌ها و زخم‌ها روی لب‌ها
5. پوسیدگی دندان
6. مشکل در بلعیدن غذا و آب، همراه با درد گلو
7. تحریکات در زبان
8. از دست دادن طعم غذا
9. گرفتگی صدا

بدون بزاق کافی، سیستم گوارش ممکن است دچار درد شود، دندان‌ها و لثه‌ها آسیب ببینند، و مشکلات در گوش و نازوفارنکس ایجاد شود. در این شرایط، حتی حرکت در معابر بدون ماسک نیز خطرناک می‌شود زیرا ریسک ابتلا به عفونت‌های مختلف وجود دارد.

علل طبیعی خشکی دهان
گاهی اوقات خشکی دهان به دلیل عوامل طبیعی می‌تواند رخ دهد، اما معمولاً دلایل مشخص و قابل شناسایی دارد و باید مورد بررسی و درمان قرار گیرد.

خشکی دهان ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، از جمله:

1. کمبود آب در بدن: وقتی که شخص به مقدار کافی آب نمی‌نوشد، بدن دچار کمبود مایع می‌شود که می‌تواند به خشکی دهان منجر شود و باعث کاهش تولید بزاق شود. این موضوع می‌تواند باعث خشکی پوست و کاهش میزان ادرار نیز شود.

2. مصرف زیاد غذاهای شور: مصرف غذاهای شور می‌تواند دهان را خشک کند، به خصوص در شب.

3. مصرف زیاد قهوه یا ادویه‌های تند: مصرف زیاد قهوه یا غذاهای حاوی ادویه‌های تند می‌تواند باعث خشکی دهان شود.

4. دمای بالای هوا: در دماهای بالا، مایعات بدن سریع تر تبخیر می‌شوند و باعث خشکی دهان می‌شود.

5. موقعیت‌های استرس زا: استرس می‌تواند باعث کاهش تولید بزاق شود و خشکی دهان را افزایش دهد.

6. آبریزش بینی: وقتی که بینی آبریز دارید، شما مجبور می‌شوید از طریق دهان نفس بکشید که می‌تواند باعث خشکی دهان شود.

7. خشکی دهان در زمان خواب: وقتی که شما با دهان باز خواب می‌کنید، دهان خشک می‌شود که ممکن است به عوارضی همچون خلق‌خوابی و گلو درد منجر شود.

خشکی دهان یکی از عوارض جانبی معمول داروها است، به خصوص در افرادی که داروهای متعددی مصرف می‌کنند، مانند افراد مسن. داروهای مختلف ممکن است باعث خشکی دهان شوند، از جمله:

1. داروهای ضدآلرژی: برخی داروها می‌توانند به عنوان درمان برای آلرژی‌ها مصرف شوند، اما ممکن است باعث خشکی دهان شوند.

2. داروهای مقاومت‌پذیری: برخی از داروها ممکن است برای مقاومت به عفونت‌ها و باکتری‌ها مصرف شوند، اما این داروها همچنین می‌توانند باعث خشکی دهان شوند.

3. داروهای فشار خون: برخی از داروها برای کنترل فشار خون مصرف می‌شوند که ممکن است باعث خشکی دهان شوند.

4. داروهای ضداسپاسم: این داروها برای کنترل اسپاسم‌ها و تشنج‌ها استفاده می‌شوند و ممکن است باعث خشکی دهان شوند.

5. آنتی‌بیوتیک‌ها: برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است باعث خشکی دهان شوند.

6. داروهای آرام‌بخش: برخی از داروهای معده‌آرام‌بخش می‌توانند باعث خشکی دهان شوند.

علاوه بر داروها، برخی بیماری‌ها نیز می‌توانند باعث خشکی دهان شوند، از جمله:

1. بیماری‌های التهابی حفره دهان: اگر لثه‌ها یا دندان‌ها التهاب داشته باشند، ممکن است میزان بزاق کاهش یابد و خشکی دهان ایجاد شود.

2. بیماری‌های دندان و لثه: اگر دندان‌ها یا لثه‌ها آسیب ببینند، میزان بزاق ممکن است کاهش یابد و خشکی دهان ایجاد شود.

در نهایت، مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و درمان مناسب اهمیت دارد.

دیابت:
اگر مدام تشنه هستید، گلویتان خشک می‌شود و به طرز زیادی به یخچال مراجعه می‌کنید، ممکن است دچار دیابت شوید. در این صورت، بهتر است قند خون خود را چک کنید و با یک متخصص غدد ملاقات کنید. خشکی دهان و تشنگی اولین نشانه دیابت است، به خصوص اگر این علائم همراه با مراجعه مکرر به توالت در شب باشد.

عفونت‌ها:
عفونت‌های بدن معمولاً با استفراغ، اسهال و تب همراه می‌شوند. از دست دادن مایعات بدن باعث خشکی دهان می‌شود که معمولاً در این شرایط افراد کمی به آن توجه می‌کنند. با این حال، این موضوع را نباید نادیده بگیرید. در موارد مسمومیت شدید، از دست دادن مایعات بدن عامل خطر اضافی است، بنابراین بیمار نیاز به مصرف زیادی مایعات دارد. آب کمک می‌کند تا سموم بدن را از بدن دفع کند و کمبود مایعات را جبران کند.

بیماری‌های غدد درون ریز:
بعضی از بیماری‌های غدد درون ریز ممکن است با کاهش میزان ترشح بزاق همراه باشند، به عنوان مثال، اختلال عملکرد تیروئید. در زنان، خشکی دهان ممکن است با بارداری یا شروع یائسگی مرتبط باشد.

بیماری‌های خودایمنی:
در این بیماری‌ها، سیستم دفاعی بدن شروع به حمله به اجزاء خود می‌کند، که باعث آسیب دیدگی به بدن می‌شود. این نوع بیماری‌ها به نام بیماری‌های سیستمیک هم شناخته می‌شوند. یک مثال از این بیماری‌ها سندرم شوگرن است. وقتی غدد بزاقی درگیر شوند، افراد ممکن است خشکی دهان و مشکلات در بلع را تجربه کنند. همچنین، غشای مخاطی دهان ممکن است صورتی روشن شود.

بیماری‌های مغز و سیستم عصبی:
با سکته مغزی، بخشی از سلول‌های مغز ممکن است مرگ نسبی بکنند که باعث تغییر در عملکرد آنها می‌شود و پیش‌بینی عوارض دشوار است. خشکی مخاط دهان نیز می‌تواند نشانگر بیماری‌هایی مانند آلزایمر یا پارکینسون، آسیب شناسی عصب سه قلو و اختلالات در سیستم گردش خون باشد.

کمبود ویتامین B:
کمبود ویتامین B می‌تواند باعث سوزش زبان و خشکی دهان شود.

اچ‌آی‌وی و ایدز:
تغییرات در دهان و گلو ممکن است علایم بیماری عفونی اچ‌آی‌وی باشند که ممکن است به ایدز منجر شود، این شامل هم خشکی دهان می‌شود.

سیالادنوز:
این تورم بدون درد غدد بزاقی است که باعث کاهش ترشح بزاق و در نتیجه خشکی دهان می‌شود. خشکی دهان ممکن است منجر به التهاب دردناک غدد بزاقی شود که به عنوان سیالادنیت شناخته می‌شود. به دلیل اینکه باکتری‌ها می‌توانند روی غشاهای مخاطی خشک رشد کنند و از طریق مجاری بزاقی به غدد بزاقی برسند و در آنجا التهاب چرکی ایجاد کنند.

بیماری‌های دستگاه گوارش و خشکی دهان: چه بیماری‌هایی نیاز به مراجعه به متخصص گوارش را دارند

نکته مهم در بیماری‌های دستگاه گوارش است که خشکی دهان یکی از علائم این بیماری‌ها نیست، اما ممکن است همراه با آنها باشد:

1. زخم معده:
در نتیجه سیگار کشیدن یا مصرف الکل، لزوماً با خشکی دهان همراه است.

2. گاستریت:
گاستریت که ناشی از سوء تغذیه یا استرس است، معمولاً با خشکی دهان همراه می‌شود.

3. پانکراتیت حاد:
پانکراتیت حاد با استفراغ و اسهال همراه است که به کم آبی بدن و علامت آن، یعنی خشکی دهان، منجر می‌شود.

شما نباید با بیماری‌های گوارشی شوخی کنید، بنابراین باید به یک متخصص گوارش مراجعه کنید و درمان مناسب را شروع کنید.

پاتولوژی‌های حاد نیاز به بستری شدن در بیمارستان:
آسیب‌شناسی حاد، علاوه بر درد شدید، ممکن است باعث خشکی دهان نیز شود. بیماری‌هایی مانند آپاندیسیت، انسداد روده و سوراخ شدن زخم نیاز به مداخله جراحی فوری دارند.

چگونه از شر خشکی دهان خلاص شویم:
اگر مشکل مربوط به تغییرات پاتولوژیک در بدن نیست، باید به سادگی علت خشکی دهان را از بین ببرید:

1. بیشتر آب بنوشید.
2. با استرس مقابله کنید.
3. از سیگار دست بکشید.
4. مصرف الکل را کاهش دهید.
5. سبک زندگی سالم به بهبود عملکرد بدن، از جمله عملکرد غدد بزاقی کمک می‌کند.

اگر اقدامات ساده کمکی نکردند، موضوع متفاوت است. دستورالعمل داروهایی که مصرف می‌کنید را بخوانید، زیرا ممکن است عوارض جانبی این داروها موجب این عارضه شده باشند.

بهترین کار برای مشکل خشکی دهان مراجعه به پزشک است.

سایر علل شایع خشکی دهان:

1. بارداری: تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند به خشکی دائمی دهان منجر شود، به‌ویژه در سه ماه اول.

2. قهوه و الکل: افزایش مصرف قهوه یا الکل ممکن است عاملی برای خشکی دهان باشد، همچنین نیکوتین نیز.

3. کمبود مایعات: کاهش تولید بزاق و خشکی دهان ممکن است ناشی از کمبود مایعات در بدن باشد، مثلاً به دلیل تعریق زیاد در حین ورزش یا در هواهای گرم.

4. فشار مداوم بر روی صدا: صحبت کردن با صدای بلند به مدت طولانی ممکن است غشای مخاطی دهان را خشک کند.

5. تنفس دهانی: تنفس دهانی مداوم می‌تواند باعث خشکی دهان و ترک خوردن لب‌ها شود، به ویژه در کودکان.

6. خروپف: خروپف کردن عمدتاً از طریق دهان نفس گرفتن است که می‌تواند باعث خشکی دهان و صدای خشن شود.

7. هوای خشک: هواهای گرم و خشک، به‌ویژه در فصل سرد، می‌تواند باعث خشکی دهان و غشاهای مخاطی شود.

8. استرس: خشکی دهان معمولاً به‌عنوان یک علامت همراه با استرس ظاهر می‌شود.

9. غذای تند: مصرف غذاهای تند می‌تواند باعث سوزش در دهان و گلو شود و منجر به خشک شدن این نواحی شود.

علت‌های خشکی دهان در شب و صبح می‌تواند متنوع باشد. در ابتدا، طبیعی است که بدن در طول شب، تولید بزاق را کاهش دهد. بنابراین، بسیاری از افراد صبح از خواب بیدار می‌شوند و خشکی دهان و بوی بد دهان را تجربه می‌کنند.

با این حال، اغلب برای خشک شدن دهان در شب یا صبح، دلایل دیگری نیز وجود دارد. به‌عنوان مثال، سرماخوردگی یا آلرژی می‌تواند باعث شود شما از طریق دهان نفس بکشید و در نتیجه، خشکی دهان افزایش یابد.

آپنه خواب، که در آن تنفس به طور موقت متوقف یا کاهش می‌یابد، نیز می‌تواند به خشکی دهان در شب منجر شود. همچنین، انحراف تیغه بینی می‌تواند عاملی برای خشک شدن دهان باشد.

به‌علاوه، نوشیدن الکل در طول عصر یا شب می‌تواند باعث شل شدن عضلات شما شود، که ممکن است باعث شود در طول شب با دهان باز بخوابید و این باز شدن باعث خشک شدن غشاهای مخاطی دهان شود.