علل پوکی استخوان و راهکارهای پیشگیری از آن چیست؟

بیماری پوکی استخوان، یکی از مهمترین بیماری‌های خاموش امروز است. این بیماری، بافت استخوانی را ضعیف می‌کند و باعث افزایش خطر شکستگی استخوان‌ها می‌شود. این مشکل بیشتر در افراد مسن و پس از سنین میانسالی پیدا می‌شود. آمار نشان می‌دهد که هر چهار مرد و هر دو زن، یک نفر از پوکی استخوان رنج می‌برد.

چیستی بیماری پوکی استخوان؟
بیماری پوکی استخوان یا استئوپروز، یک بیماری متابولیک است که باعث ضعف و شکنندگی بافت استخوان می‌شود. در این بیماری، ساخت استخوان‌ها کندتر از تخریب آنها است، که باعث شکل‌گیری استخوان‌های ضعیف و آسیب‌پذیر می‌شود. این می‌تواند منجر به شکستگی‌های جدی شود، حتی در اثر اتفاقات روزمره مانند سرفه یا افتادن.

 شیوع پوکی استخوان در زنان و مردان

شیوع بیماری در جوامع مختلف
مطالعات نشان می‌دهد که بیماری پوکی استخوان به طور یکسان در جوامع مختلف دنیا و بین نژادهای مختلف انسانی رخ می‌دهد. اما مشخص شده است که در بین زنان سفیدپوست، به ویژه زنانی که به سن یائسگی رسیده‌اند، شیوع این بیماری بیشتر است. همچنین، زنان لاغر، با استخوان‌های نازکتر و سالم‌تر و همچنین افراد مسن، با خطر بیشتری از پوکی استخوان مواجه هستند.

علایم پوکی استخوان
پوکی استخوان معمولاً بدون علامت و نشانه واضحی بروز می‌کند، به همین دلیل به آن “بیماری خاموش” هم گفته می‌شود. اما در بین افراد مبتلا به استئوپروز، می‌توان علائمی مانند:

۱. شکستگی‌های غیرمعمول و آسان استخوان‌ها
۲. کوتاه شدن قد به تدریج
۳. درد در ناحیه کمر
۴. درد مبهم در عضلات گردن
۵. شکستگی‌های مکرر در مناطقی مثل مچ دست و باسن
۶. انحنای قامت

علت پوکی استخوان
علت پوکی استخوان بیشتر در افراد مسن و در دوره‌های پس از سنین جوانی رخ می‌دهد. زمانی که فرآیند پیری آغاز می‌شود، سرعت ساخت و تخریب بافت استخوان تغییر می‌کند. در سنین جوانی، سرعت ساخت بافت استخوان بسیار بیشتر از تخریب آن است، اما با پیر شدن، این نسبت تغییر می‌کند و سرعت تخریب آهسته‌تر می‌شود. این باعث ضعف استخوان‌ها و افزایش خطر پوکی استخوان می‌شود.

بیماری پوکی استخوان می‌تواند یک مشکل جدی باشد که به صورت خاموش پیش می‌رود. برای شناسایی زودرس و جلوگیری از پیشرفت بیماری، انجام آزمون‌های پوکی استخوان و اقدامات پیشگیری از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، برای کنترل و مدیریت بیماری، مشاوره با پزشک و رعایت راهکارهای درمانی مناسب ضروری است.

در برخی افراد، مشکلات گوارشی می‌تواند منجر به عدم جذب ویتامین‌های مهمی مانند ویتامین D و کلسیم شود. این ویتامین‌ها برای تشکیل بافت استخوانی جدید بسیار حیاتی هستند و معمولاً در دستگاه گوارش جذب می‌شوند. بنابراین، در افرادی که با مشکلات گوارشی روبرو هستند، تراکم استخوانی کاهش می‌یابد و این ممکن است به مرور زمان منجر به پوکی استخوان شود.

پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان به عدم توانایی استخوان‌ها در تولید بافت استخوانی کافی و به علت آن، استخوان‌ها ضعیف و شکننده می‌شوند.

نقش وراثت در پوکی استخوان
مطالعات نشان می‌دهد که نقش وراثت در بروز پوکی استخوان تا حدودی بین ۶۰ تا ۷۰ درصد است. این به این معنی است که ژنتیک ممکن است نقشی در افزایش خطر ابتلا به این بیماری داشته باشد.

تأثیر ورزش بر پوکی استخوان
عدم ورزش و کم‌تحرکی یکی از عوامل اصلی افزایش خطر پوکی استخوان است. ورزش منظم و مناسب می‌تواند باعث تقویت عضلات و نیروی وارد بر استخوان‌ها شود و سرعت تخریب بافت استخوانی را کاهش دهد. بنابراین، ورزش منظم و تقویت عضلات می‌تواند از ریسک ابتلا به پوکی استخوان محافظت کند.

ترشح هورمون کلسی تونین از تیروئید می‌تواند تأثیرات مهمی در فرایند ساخت استخوان داشته باشد، از جمله افزایش بازجذب کلسیم از کلیه‌ها و کاهش فعالیت استئوکلاست (سلول‌هایی که استخوان را تخریب می‌کنند) و افزایش فعالیت استئوبلاست (سلول‌هایی که استخوان را ساخته و تقویت می‌کنند). اگر مقدار ترشح هورمون تیروئید بسیار زیاد شود و فرد دچار پرکاری تیروئید شود، ممکن است فرایند جذب استخوان‌ها مختل شده و در نتیجه بازجذب کلسیم نیز دچار مشکل شده و بافت استخوان نهایتاً غیر متراکم و شکننده شود.

راه‌های جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان:
1. ترک سیگار: نیکوتین موجود در سیگار دارای تأثیرات بسیار مخرب بر هورمون‌های بدن است. این مواد مضر می‌توانند باعث کاهش هورمون تستوسترون در مردان و استروژن در زنان شده و غلظت ویتامین کلسیم در بدن را افزایش دهند. این موضوع می‌تواند باعث جلوگیری از ذخیره‌سازی کلسیم در بدن شود و احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.

۲. غذاهای حاوی کلسیم و ویتامین D:
اطمینان حاصل کنید که در برنامه غذایی خود غذاهایی که حاوی کلسیم و ویتامین D هستند را در نظر بگیرید. اگر بدن به مقدار کافی کلسیم نداشته باشد، از بافت استخوانی برای تأمین نیاز خود به کلسیم استفاده می‌کند، که ممکن است منجر به پوکی استخوان شود. ویتامین D هم نقش مهمی در ارتقا جذب کلسیم دارد و در نتیجه از بروز پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.

۳. ورزش:
برای پیشگیری از بیماری پوکی استخوان، ورزش را به جدیت بگیرید. تحقیقات نشان داده است که ورزش‌هایی مانند کوهنوردی، دو، والیبال، فوتبال، اسکی، بسکتبال و تنیس می‌توانند به افزایش تراکم استخوان‌ها کمک کنند.

۴. درمان:
اگر بیماری پوکی استخوان تشخیص داده شود، درمان سریع و موثر ضروری است. تمرکز بر روی تامین مقادیر مناسب کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی و درمان دارویی با داروهایی مانند زولدرونیک اسید، رزیدرونات و آلندرونات می‌تواند به کاهش سرعت از دست رفتن مواد معدنی و ویتامین‌های مهم برای ساخت بافت استخوانی کمک کند.

۵. درمان هورمونی:
در برخی از مردان و زنان مسن، تجویز هورمون‌هایی مانند تستوسترون برای مردان و استروژن برای زنان می‌تواند برای بهبود تراکم استخوان مفید باشد، زیرا با پیری، میزان این هورمون‌ها کاهش می‌یابد.

ارزیابی منظم رژیم غذایی، ورزش منظم و درمان دقیق و هورمونی می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان پوکی استخوان ایفا کند.

استفاده از مگنت تراپی نیز از روش‌های موثر برای درمان پوکی استخوان است. تحقیقات نشان داده است که مگنت تراپی می‌تواند نقش مهمی در ارتقا و بهبود بافت استخوانی ایفا کند. این روش به عنوان یک تحریک کننده برای تشکیل بافت استخوانی جدید عمل می‌کند و فرایند کلسیفیکاسیون را تسریع می‌کند.