پیشگیری و درمان برفک دهان: نکات و روش‌های موثر

همه انسان‌ها به طور معمول در دهان خود نوعی قارچ به نام کاندیدا دارند. این قارچ به خودی خود مضر نیست، اما اگر بیش از حد رشد کند، می‌تواند باعث ایجاد برفک دهانی یا همان عفونت کاندیدیازیس دهانی شود. این عفونت معمولاً به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد و در همه سنین، به ویژه کودکان و نوزادان، شایع است. به طور کلی، برفک دهان یک عفونت خفیف است و به ندرت عوارض جدی ایجاد می‌کند، اما برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند می‌تواند خطرناک باشد.

دلایل ایجاد برفک دهان
برخی از عواملی که باعث ضعف سیستم ایمنی بدن و افزایش احتمال بروز برفک دهانی می‌شوند عبارت‌اند از:

ابتلا به بیماری سرطان
استفاده از شیمی‌درمانی
ابتلا به بیماری دیابت
مصرف برخی داروها که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند، مانند آنتی‌بیوتیک‌ها

علائم برفک دهانی
این بیماری ممکن است در ابتدا هیچ علائمی نداشته باشد و برای مدتی مخفی بماند، اما با شدیدتر شدن عفونت، علائم قابل مشاهده‌ای بروز می‌کند. برخی از علائم شایع عبارت‌اند از:

مشاهده لکه‌های سفید یا زرد روی زبان، لوزه‌ها، لثه‌ها و لب‌ها.
احساس وجود جسمی پنبه‌ای شکل در دهان.
تغییر در حس چشایی و احساس طعم بد غذا.
احساس فشار در گلو هنگام بلعیدن غذا.
درد و سوزش در دهان.
خونریزی لثه‌ها که با تراشیدن لکه‌ها در دهان رخ می‌دهد.
خشک شدن و ترک خوردن پوست اطراف دهان.
در موارد شدید، از دست رفتن حس چشایی.
حساسیت و تحریک پوست زیر دندان‌های مصنوعی.

این علائم معمولاً در دهان بروز می‌کنند، اما در برخی موارد نادر، عفونت می‌تواند به سایر نقاط بدن منتقل شود. به عنوان مثال، گاهی مری افراد تحت تأثیر برفک دهانی قرار می‌گیرد.

روش‌های درمان برفک دهانی
این بیماری معمولاً با مراجعه به پزشک و مصرف داروهای تجویز شده بر اساس دلایل ایجاد آن و وضعیت بدنی فرد قابل درمان است. برخی از داروهای رایج برای درمان برفک دهانی عبارت‌اند از:

قرص کلوتریمازول: این قرص لوزی شکل به عنوان داروی ضد قارچ استفاده می‌شود.
کپسول ایتراکونازول: این دارو معمولاً برای بیمارانی تجویز می‌شود که با سایر درمان‌های برفک دهانی بهبود نیافته‌اند. همچنین برای افرادی که به HIV مبتلا هستند نیز استفاده می‌شود.
کپسول فلوکونازول: این دارو یک داروی ضد قارچ خوراکی است.
آمفوتریسین بی: این دارو معمولاً در موارد شدید و تشدید برفک دهانی تجویز می‌شود.
دهانشویه ضد قارچ نایساتین: این دهانشویه عفونت سطحی را از بین می‌برد. لازم است مقدار مشخصی از آن را در دهان بچرخانید.

توجه داشته باشید که طول درمان برفک دهانی یا کاندیدیازیس دهانی معمولاً کمتر از ۲ هفته است و باید به صورت دقیق دستورالعمل‌های پزشک را رعایت کنید. با این حال، در برخی موارد، به ویژه در نوزادان، ممکن است بیماری دوباره عود کند.

درمان‌های خانگی برفک دهانی
اگر فرد بتواند نوع بیماری را تشخیص دهد و پزشک نیز برفک دهانی را تأیید کند، می‌تواند از برخی درمان‌های خانگی برای بهبود این مشکل استفاده کند. درمان‌های خانگی شامل تغییر در سبک زندگی، تغییر در برنامه غذایی و استفاده از موارد درمانی خانگی است. برخی از این درمان‌ها عبارت‌اند از:

پرهیز از استفاده از دهانشویه و اسپری (مگر در موارد خاص که پزشک تجویز کرده باشد).
شست‌وشوی دهان با محلول آب و جوش شیرین.
ضدعفونی کردن دهان با محلول آب و سرکه سیب.
مسواک زدن و تعویض مسواک پس از اتمام درمان.
استفاده از داروهای تسکین‌دهنده برفک دهانی در بزرگسالان.
مصرف ماست پروبیوتیک.
شست‌وشوی دهان با محلول آب و نمک.
شست‌وشوی دهان با محلول آب و آبلیمو.
استفاده از برخی روغن‌ها مانند روغن درخت چای، روغن نارگیل، روغن مرزنگوش.
استفاده از موادی مانند سیر، آلوئه‌ورا، زردچوبه، هیدروژن پراکساید.
مصرف ویتامین C.

این درمان‌ها می‌توانند به کاهش علائم و بهبود وضعیت برفک دهانی کمک کنند.

پیشگیری از برفک دهان
بیماری‌های قارچی مانند برفک دهان واگیردار و مسری هستند و میزان رشد آن‌ها به سیستم بدن بستگی دارد. با رعایت نکات زیر می‌توان از ابتلا به برفک دهان پیشگیری کرد:

رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن، مراجعه دوره‌ای به دندانپزشک (حداقل دو بار در سال) و کشیدن نخ دندان به صورت مرتب.
مراقبت از خشکی دهان.
مصرف غذاهای پروبیوتیک.
کنترل سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت.
استفاده از اسپری کورتیکواستروئید: حتماً پس از مصرف دهان خود را بشویید و مسواک بزنید.
نظافت کامل دندان‌های مصنوعی و رعایت بهداشت دهان به صورت منظم.
درمان عفونت‌های مخمری در هر نقطه از بدن.
استفاده از رژیم غذایی مناسب و مغذی برای داشتن بدنی سالم و سیستم ایمنی قوی.
مراقبت از سلامت عمومی بدن: اگر به بیماری‌هایی مبتلا هستید که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند، حتماً به دنبال درمان باشید تا خطر ابتلا به عوارض مرتبط کاهش یابد.

سخن پایانی:
اگر به برفک دهانی خفیف دچار شده‌اید، ممکن است بدون نیاز به درمان خاص از بین برود. اما اگر علائم پس از یک هفته بهبود نیافت، حتماً به پزشک مراجعه کنید. رعایت بهداشت دهان و دندان بهترین راه پیشگیری است. با تغییر در سبک زندگی و استفاده از داروهای مرتبط می‌توان علائم را کاهش داد. بهترین راه این است که وقت کافی برای بهداشت دهان و دندان خود بگذارید.